Üniversite eğitiminin maliyeti sürekli artarken, muhtemelen kendinize çeviribilim alanında yüksek lisans yapmanın bu yatırıma değip değmeyeceğini soruyorsunuzdur. Bu makalenin de açıklayacağı gibi, cevap kendi koşullarınıza ve hedeflerinize bağlı olacaktır. Yazının sonunda, çeviribilim alanında yüksek lisans yapmanın sizin için buna değip değmeyeceği konusunda daha iyi bir fikre sahip olacaksınız.
Muhtemelen bu makaleye, çevirmenlik eğitimi ve yeterliliği için mevcut diğer seçeneklere kıyasla çeviribilim alanında yüksek lisans yapmanın artılarını ve eksilerini bulmak için Google’da arama yaparak ulaştınız.
Artılar ve eksiler önemlidir ve aşağıda bunlardan bahsedeceğim. Ancak sizi, çeviribilim alanında yüksek lisans yapmanın avantaj ve dezavantajlarının basit bir listesinin ötesinde düşünmeye de teşvik etmek istiyorum. Bu kişisel bir karardır: yüksek lisansın sizin için buna değip değmeyeceği kariyer hedeflerinize bağlı olacaktır.
Popüler bir kariyer tavsiyesi, yapmak istediğiniz şeyi yapan birine bakmanız ve oraya ulaşmak için izledikleri yolu (yanlış dönüşleri keserek) yeniden yaratmanızdır. Dolayısıyla, bu makalenin ikinci bölümü, size ilham veren başarılı çevirmenleri gözlemleyerek çeviribilim alanında yüksek lisans yapıp yapmama kararınızı vermenize yardımcı olacaktır.
Bölüm 1: Çeviribilim Alanında Yüksek Lisans Yapmanın Artıları ve Eksileri
Nisan 2020’de Sue Fortescue tarafından düzenlenen bir Grup Çeviri Sohbetinde, Sue bizim katkılarımıza dayanarak çeviribilim alanında yüksek lisans yapmanın artılarını ve eksilerini bir araya getirdi.
Bu makaleyi yazmadan önce, Google’da bu konudaki mevcut yayınları araştırdım ve Colorado Çevirmenler Derneği tarafından yayınlanan Marion Rhodes’un “Çeviride Yüksek Lisans Yapmak Yatırıma Değer mi?” başlıklı yazısında benzer bir liste buldum. Eğer yüksek lisans yapmayı düşünüyorsanız, araştırmanızın bir parçası olarak bu makaleyi okumanızı tavsiye ederim. Orada daha önce yayınlanmış olanları tekrarlamaktan kaçınmak için, aşağıda sohbette vardığımız sonuçların kısa bir özetini bulabilirsiniz.
Çeviribilim Alanında Yüksek Lisans Yapmanın Artıları
– Kendinizi geliştirmenize yardımcı olacak geri bildirimlerle çeşitli alanlarda çeviri pratiği yaparsınız. Bu aynı zamanda portföyünüzü oluşturmanıza da yardımcı olacaktır.
– Çeviri teorisi eğitimi sizi daha yetkin bir çevirmen haline getirecek ve çeviri kararlarınızı açıklarken kendinize olan güveninizi artıracaktır.
– Bazı yüksek lisans kursları, yeni iş becerileri edinmenize yardımcı olacak modüller içerir: pazarlama, fiyatlandırma, faturalama vb.
– Muhtemelen CAT araçları, makine çevirisi ve diğer yazılımlar hakkında bilgi edinme fırsatınız olacak, belki de satın almaya karar verirseniz üniversite indirimleriyle.
– Profesyonel bir çeviri projesini baştan sona simüle etme fırsatınız olabilir.
– Ajanslar, AB temsilcileri ve diğer potansiyel işverenlerle tanışma olasılığı da dahil olmak üzere, hem yüz yüze hem de çevrimiçi olarak ağ kurma kartlarda yer alacaktır.
– Entelektüel teşvik bulacak ve başarınızdan memnun hissedeceksiniz. Yüksek lisans size sertifikalı bir konu uzmanı olarak statü ve otorite kazandırır.
– Bazı yüksek lisans kursları, belirli bir çeviri uzmanlığı geliştirmenize yardımcı olmak için tasarlanmıştır.
– Tamamladığınızda, CV’nize ekleyebileceğiniz saygın bir üniversite sertifikasına sahip olacağınızı bilirsiniz.
Çeviribilim Alanında Yüksek Lisans Yapmanın Eksileri
– Kurs aşırı akademik olabilir ve pratik çeviriye sınırlı zaman harcanabilir. Bu çeviri pratiği eksikliği, bazı çevirmenlerin yüksek lisanslarını tamamladıktan sonra profesyonel çeviriler yapacak kadar kendilerine güvenmedikleri anlamına gelir.
– Bazen çeviribilim yüksek lisansı yalnızca dersler yoluyla elde edilir. Bu sınav eksikliği, çeviri bürolarının CIOL DipTrans (yedi saatlik sınavlarla elde edilen MA’nın sektördeki ana rakibi) sahibi çevirmenlere kıyasla MA sahibi bir çevirmenin yeteneklerine güvenmemesine neden olabilir. İki yeterliliğin karşılaştırması için lütfen “Çeviribilim Yüksek Lisansı ve DipTrans: Kafası Karışık Bir Çevirmenin Rehberi” başlıklı makaleme bakabilirsiniz.
– Eğer doğrudan çeviri alanında çalışmaya başlamazsanız, yaptığınız yatırımın finansal geri dönüşünü alamayabilirsiniz.
– Kurs masrafları, olası seyahat, konaklama ve kitap ihtiyacı ile birleştiğinde banka hesabınızda büyük bir delik açabilir. Buna, eğitim almak veya derslere katılmak için işten vazgeçmek zorunda kalırsanız günlük işinizden elde ettiğiniz kazanç kaybı da eklenir.
– Bir noktada, özellikle tam zamanlı çalışıyorsanız, haftalık rutininize çalışma, kapsamlı okuma ve ödevleri sığdırmak zorunda kalmanın bir sonucu olarak strese gireceksiniz.
– Bu önemli zaman taahhüdü, hayatınızın diğer yönlerini, özellikle de aileniz ve arkadaşlarınızla geçirmeniz gereken zamanı etkileyecektir.
Yüksek Lisansı Çevrimiçi mi Yoksa Yüz Yüze mi Yapmak Daha İyi?
Toplantıda ortaya çıkan bir diğer nokta da Sue Fortescue’nun görsel-işitsel çeviri çalışmaları alanındaki yüksek lisansını tamamen yüz yüze yapmış olmasıydı. Öte yandan ben, çeviribilim alanındaki ilk yüksek lisansımı tamamen çevrimiçi, hukuk çevirisi alanındaki ikinci yüksek lisansımı ise yarı çevrimiçi yarı yüz yüze yapmıştım.
Sue, yüz yüze görüşmenin sağladığı ağ kurma fırsatlarını vurguladı. Bunlar, kursta sunum yapmaya gelen potansiyel işverenlerle tanışma fırsatları aracılığıyla yüksek lisansında daha da pekiştirildi. Bunlar arasında çeviri büroları ve Avrupa Birliği temsilcileri de vardı. Londra merkezli hukuk çevirisi yüksek lisansımın karma formatı sayesinde ben de benzer bir deneyim yaşadım. Aslında, o kursta tanıştığım öğrencilerden bazıları bugün bile arkadaşım ve kurduğum bağlantılardan biri beni en iyi müşterilerimden biriyle tanıştırdı. Bu nedenlerden dolayı, ikimiz de, en azından kursun bir kısmına şahsen katılabiliyorsanız, bunun büyük bir artı olacağını düşündük.
Ancak, çevrimiçi eğitim sizin için tek seçenekse, üniversiteye ağ oluşturmayı teşvik etmek için ne yaptıklarını sormakta fayda var. Basit bir çevrimiçi öğrenme ortamı, diğer öğrencilerle bağ kurmanızı sağlamak için yeterli olmayabilir. İlk yüksek lisansımı 2008 yılında çeviri çalışmaları alanında yaptım. O zamanlar üniversitenin öğrencilere verdiği tek şey öğretim platformlarında bir forumdu. Bu da etkileşimi kısıtlıyordu ve o yüksek lisansta kalıcı bağlantılar kuramadım.
İşte size çeviribilim alanında yüksek lisans yapmanın artı ve eksilerine dair genel bir bakış. Ancak konunun özüne, yani bir yüksek lisans yapmanın sizin için buna değip değmeyeceğine ulaşmak için, artı ve eksilerin ötesinde düşünmenizi tavsiye ederim.
Bölüm 2: 10 Yıl Sonra Nerede Olmak İstiyorsunuz?
Bu yazıyı yazarken, çeviribilim alanında ilk yüksek lisansımı tamamladıktan yaklaşık 10 yıl sonra, şu anda serbest çevirmenlik ve çevirmen eğitmenliği yapıyorum. Biri çeviribilim, diğeri hukuk çevirisi alanında olmak üzere iki yüksek lisansım var. Ayrıca CIOL DipTrans diplomasına sahibim ve sözleşmeli dilbilimciyim. Çeviribilim alanında yaptığım yüksek lisans, çeviri eğitimi verebilmemde kilit bir rol oynuyor. Bu olmadan, sunduğum İspanyolcadan İngilizceye çeviri kurslarını yazamaz veya başarılarının anahtarı olan kapsamlı geri bildirimleri sağlayamazdım. Bunun da ötesinde, hukuk çevirisi alanındaki yüksek lisansım, iyi ücretli bir alanda çeviri hizmetleri sunmamı sağlıyor. Ama benden bu kadar bahsettiğimiz yeter. Bir de sizi düşünelim. Çeviri öğretmeni olmak istiyor musunuz, istemiyor musunuz? Hangi alanda uzmanlaşmak istiyorsunuz?
İlk Beş Yıl
Bilinçli bir profesyonel çevirmenin mesleğinde yetkinleşmesi için yaklaşık beş yıl tam zamanlı çalışması gerekir. Çeviri becerileri doğuştan gelmez. Profesyonel bir çevirmen olmak ve bunu iyi bir şekilde yapmak istiyorsanız, nasıl çeviri yapacağınızı öğrenmeniz gerekir. Dolayısıyla, bu yeterliliği elde etmek için bu beş yılın aktif araştırma ve çalışmayı içermesi gerekir.
Eğer bir çevirmen bu ilk beş yıl içinde çeviribilim alanında yüksek lisans yaparsa, nasıl daha iyi bir çevirmen olamayacağını anlamıyorum. Ancak çeviri yapmayı öğrenmek için tek seçenek bu değil. Çeviribilim nispeten yeni bir disiplindir. Geleneksel olarak çevirmenler kendi deneme yanılma yöntemleriyle öğrenirlerdi. Karşılaştıkları her şüpheyi titizlikle araştırarak ve iş başında aşamalı olarak öğrenerek yetkinleşirlerdi. Eğer şanslılarsa, arada bir birileri onlara geri bildirim verirdi. Pek çok çevirmen bugün hâlâ mesleği bu şekilde öğreniyor.
Bu yaklaşımla ilgili sorun, yavaş olması ve tamamen kendi adanmışlık seviyenize bağlı olmasıdır. Eğer titiz değilseniz ve iş başında öğrenmeye çalışmıyorsanız, beş yıl sonra da aynı temel hataları yapmaya devam edersiniz. Elbette, yardım almanın tek yolu yüksek lisans değildir. Piyasada giderek artan sayıda bağımsız çeviri kursları ve koçluk seçenekleri var. Benim İspanyolcadan İngilizceye çevirmenler için düzenlediğim profesyonel kurslar buna bir örnek. Bu gibi kurslar, öğretmeninizin kim olacağını tespit edebildiğiniz ve öğrenme hedeflerinize ulaşmanıza yardımcı olmak için yatırım yapacaklarından emin olduğunuz sürece harika bir seçenek olabilir.
Uzmanlaşma
Planınızın bir parçası olması gereken diğer kilit faktör ise uzmanlaşmadır. Net bir uzmanlığınız yoksa, daha az kazanır ve iş için daha çok mücadele edersiniz. Gelecek vaat eden çevirmenler benden bu konuda tavsiye istediklerinde, genellikle uzmanlaşmak istediğiniz konuda bir lisans veya yüksek lisans derecesi ile CIOL Çeviri Diploması (DipTrans) almanızı ve bir çevirmen derneğine katılmanızı öneririm. Bu kombinasyon sizi yalnızca çevirmen olarak güçlü bir rakip haline getirmekle kalmayacak, aynı zamanda diğer sektörlerde de uygulayabileceğiniz bilgi ve becerilerle CV’nizi güçlendirecektir.
10 Yıl Sonra
Eğer 10 yıl boyunca çevirmen olarak kalırsanız, o zamana kadar konsolide bir serbest işiniz olacaktır. Bu, muhtemelen müşterilerinizi seçebileceğiniz ve daha yüksek ücretler talep edebileceğiniz bir noktada olacağınız anlamına gelir. Çok sayıda konsolide serbest çevirmen, blogları, sosyal medya faaliyetleri, forum katkıları, eğitim kursları, koçluk ve mentorlukları sayesinde internette oldukça görünürdür. Bu çevirmenlerin bazılarının yüksek lisansları ya da çeviriyle ilgili diğer nitelikleri var, bazılarının ise yok.
Size Tavsiyem
Size tavsiyem onlara iyice bakmanızdır. Profillerine ve kariyer hikayelerine bakın (LinkedIn, ProZ.com ve kişisel web sitelerinde bulmak kolaydır). Yaptıkları işin türünü düşünün ve kimin işini yapmak istediğinizi belirleyin. Size ilham veren birkaç başarılı çevirmen belirledikten sonra, onların niteliklerine ve başarıya ulaşmak için başka neler yaptıklarına bakın. Ve günümüzün ikilemi olan çeviribilim alanında yüksek lisans yapıp yapmama bağlamında, bir veya benzer bir şey yapıp yapmadıklarına bakın. Yapmışlarsa, bu yüksek lisansın başarılarına ulaşmalarında ne kadar önemli olduğunu düşünün.
Çeviribilim alanında yüksek lisans yapmanın sizin için buna değip değmeyeceğinin yanıtını burada bulabilirsiniz.
